Кадастри газҳои гулхонаӣ (ГГ) ҳамчун саҳм дар коҳиш додани тағйирёбии иқлим                                           

Ҷумҳурии Тоҷикистон дар раванди таҷдиди ССММ бо роҳи аз нав ҳисоб кардани кадастри газҳои гулхонаӣ дар асоси методологияи Дастури гурӯҳи байниҳукуматӣ оид ба тағирёбии иқлим (ГБТИ) аз соли 2006 ба ҷои методологияи Дастури ГБТИ аз соли 1996 саъй кардааст. Ин боиси афзоиши назарраси партовҳои газҳои гулхонаӣ дар кишвар гардид.

Тамоми маълумот оид ба кадастри газҳои гулхонаӣ, махсусан дар давраи аз соли 1990 то 2003, нисбат ба давраи боқимондаи давраи пас аз соли 2003 (2004-2016) арзишҳои баландтар дорад.

Сабаб он аст, ки маҷмӯи қаблии маълумот оид ба кадастри газҳои гулхонаӣ аз соли 1990 то 2003 бо истифода аз методологияи Дастури ГБТИ соли 1996 ва аз соли 2004 то 2016 бо истифода аз методологияи Дастури ГБТИ соли 2006 ҳисоб карда шуда буд. Дар натиҷа, таҷдид ва ҳамоҳангсозии кадастри газҳои гулхонаӣ ба партовҳои газҳои гулхонаӣ дар соли асосӣ, ки соли 1990 мебошад, бо афзоиши минбаъдаи партовҳои газҳои гулхонаӣ дар кишвар аз 25,52 МтCO2экв то 35,53 МтCO2экв таъсир расонд. Афзоиши асосии партовҳои газҳои гулхонаӣ аз ҳисоби арзёбии нав дар соҳаи кишоварзӣ ва равандҳои саноатӣ ва истифодаи маҳсулот мебошад.

Дар таҳрири нави ССММ, арзиши нави партовҳо ба ҳар сари аҳолӣ дар соли 1990 то 6,73 тCO2экв афзуд.

Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷдиди кадастри газҳои гулхонаии худро ҳамчун такмили назарраси ССММ-и навшуда барои таъмини шаффофият, возеҳият ва фаҳмиши бештар, аз ҷумла оид ба ҳадафҳо ва коҳиш додани таъсири онҳо медонад.

Таҳлили партовҳои газҳои гулхонаӣ аз рӯи бахшҳо нишон медиҳад, ки дар соли 1990 60% ҳаҷми умумии партовҳои газҳои гулхонаӣ дар ҷумҳурӣ аз ҳисоби соҳаи энергетика рост меояд, дар ҷои дуюм ба соҳаи кишоварзӣ 35% ва ИДМ бо 9% ҳаҷми умумии партовҳои газҳои гулхонаӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, мутаносибан. Партовҳо ва истифодаи замин, тағирёбии истифодаи замин ва хоҷагии ҷангал дар партовҳои умумии газҳои гулхонаӣ дар кишвар дар соли 1990 вазни ночиз дошт.

Ҳарчанд афзоиши умумӣ дар соли базавӣ ба назар мерасад, бояд қайд кард, ки соли охири кадастри газҳои гулхонаӣ, яъне соли 2016, танҳо 39% аз ҳаҷми умумии партовҳои газҳои гулхонаӣ дар соли 1990-ро ташкил медиҳад. Ҳамин тариқ, Ҷумҳурии Тоҷикистон мӯътақид аст, ки ин коҳиши қобили мулоҳиза барои ноил шудан ба ҳадафҳои умумӣ дар ҷаҳон оид ба коҳиш додани партовҳои глобалии газҳои гулхонаӣ мусоидат мекунад ва бо дастгирии ҷомеаи ҷаҳонӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон метавонад ба рушди ками карбон ноил шавад.

Манбаъ:https://unfccc.int/sites/default/files/NDC/2022-06/NDC_TAJIKISTAN_RUSS.pdf